Stroop effect

Inleiding

"Jan - Mies - aap - noot". Herinneren jullie je dit rijtje nog? Voor velen onder ons kwam dit rijtje (of een variant erop) voor in het eerste leesboekje op de basisschool. Nu, de nodige jaren later, staan we echter niet meer stil bij de basis van het leesproces. Lezen is een routine geworden; wanneer woorden voor ons verschijnen, lezen we ze gewoon, zonder dat we onze aandacht daar sterk op moeten richten. Binnen de psychologie stelt men dan dat lezen een geautomatiseerd proces is: het behoeft geen directe aandacht meer om correct uitgevoerd te kunnen worden. Als je er even bij stilstaat kan je vast nog wel een hoop andere geautomatiseerde handelingen bedenken zoals fietsen, schrijven, typen, auto rijden enzovoort. Het wordt echter moeilijk wanneer we onder bepaalde omstandigheden niet mogen uitgaan van deze automatische handelingen omdat ons een andere handeling gevraagd wordt. Het Stroop-experiment, vernoemd naar de bedenker ervan John Ridley Stroop , zal dit demonstreren.

Experiment

Verloop van het experiment. Op het scherm verschijnt zo meteen een reeks woorden. Deze woorden staan gedrukt in respectievelijk een rode, gele en blauwe kleur (voorbeelden hiervan zie je in Figuur 1),. Aan jouw de taak om aan te geven in welke kleur het woord is afgebeeld. Je kan eerst 5 keer oefenen. Vervolgens begint het experiment dat bestaat uit 45 trials.

Figuur1.   Voorbeelden van de woorden

Doel van het experiment. Het is de bedoeling dat je zo snel mogelijk aangeeft in welke kleur het woord is afgebeeld.

Instructies:

1. Druk op de start-knop om te beginnen.
2. Lees de instructie door en druk op de spatiebalk om verder te gaan.
3. Concentreer je op het witte vierkantje in het midden van het scherm. Hier zal een woord verschijnen.
4. Druk zodra je de kleur, waarin het woord is afgebeeld, weet op een van de volgende toetsen:
   r-toets voor "rood"
   g-toets voor "geel"
   b-toets voor "blauw"
5. Na elke trial ontvang je feedback en wordt de volgende trial gestart.

Data

Theorie

Je vond het gedurende het experiment ongetwijfeld moeilijker om de kleur te benoemen van een woord dat verscheen in een andere kleur. Dat komt omdat in dergelijke gevallen de kleur van het woord en het woord zelf verschillend zijn (b.v. het woord "blauw" geschreven in het rood) wat resulteert in langere reactietijden. Dit is, kort gesteld, het Stroop effect: de bevinding dat mensen trager zijn op het identificeren van de kleur van een woord, wanneer de kleur en het woord incongruent zijn (b.v. het woord "blauw" geschreven in het rood) dan wanneer de kleur en het woord congruent zijn (b.v. het woord "blauw" geschreven in het blauw).Waarom is het benoemen van de kleur van het woord zo moeilijk? De verklaring hiervoor is dat lezen geautomatiseerd is en niet vermeden kan worden als je naar een woord kijkt. Door dit automatische karakter van het leesproces vindt er ook semantische activatie plaats. Dit wil zeggen dat je betekenis gaat toekennen aan het gelezen woord. Het resultaat is een conflict tussen enerzijds de respons die je spontaan zou geven, namelijk het benoemen van het woord (aangezien lezen een automatisch proces is) en anderzijds de respons die je gevraagd wordt, namelijk het benoemen van de kleur van het woord. Deze responscompetitie wordt interferentie genoemd: het lezen van het kleur-woord interfereert met het benoemen van de kleur.

En verder...

Sinds de publicatie van John Ridley Stroop in 1935 is de interesse in het naar hem vernoemde effect nooit verdwenen. Typisch aan het Stroop-effect is dat het asymmetrisch is: het benoemen van kleuren wordt wel bemoeilijkt door de aanwezigheid van een incongruent kleur-woord, maar het lezen van het woord ondervindt geen hinder van de aanwezigheid van een incongruente kleur. Dit asymmetrisch effect valt niet enkel af te leiden aan de verhoogde reactietijd bij het benoemen van de kleur, maar ook het aantal fouten blijkt hierbij groter. Er zijn ook heel wat varianten van de Stroop taak ontwikkeld, zoals bijvoorbeeld het beeld-woord effect waarbij boven een afbeelding van een alledaags object (b.v. kat) een conflicterend woord wordt geplaatst (b.v. hond). De bevinding hierbij is dat de aanwezigheid van een aan het beeld gerelateerd woord, hond, het benoemen van de afbeelding van de kat bemoeilijkt.

Glossary

Semantische activatie

Semantische activatie verwijst naar het proces dat je betekenis gaat toekennen aan woorden die je leest.

John Ridley Stroop

John Ridley Stroop (1897-1973) was een Amerikaanse psycholoog die veel onderzoek verricht heeft op het vlak van de experimentele psychologie, waaronder ook de ontwikkeling van de Stroop-taak.

©2013 ZAP